Rok 2021 dopiero się zaczął, ale już wiadomo, że będzie to rok wielu zmian. Jedną z nich jest planowane wprowadzenie Centralnego Rejestru Faktur. Teoretycznie, ma to na celu usprawnienie procesów przepływu i ewidencjonowania faktur – dla dobra przedsiębiorców oraz organów podatkowych. Niektóre kraje korzystają z tego rodzaju rozwiązań już od lat. Na przykład – we Włoszech podmioty wystawiają faktury bezpośrednio z poziomu takiego systemu. Co warto wiedzieć o planach na wprowadzenie Centralnej Bazy Faktur (inna nazwa tego samego systemu) i z czym może się ten system wiązać w praktyce?
Centralny Rejestr Faktur – podatki pod kontrolą
Przede wszystkim, Centralna Baza Faktur umożliwi natychmiastowy dostęp organom podatkowym do danych odnośnie faktur. Technicznie rzecz biorąc, to w razie kontroli urzędu skarbowego, przedsiębiorcy i tak muszą być transparentni – i są. Na żądanie udostępniają przecież wszelkie niezbędne dokumenty – w tym oczywiście faktury. Podczas IV Kongresu Rady Podatkowej Konfederacji Lewiatan, który odbył się w połowie października 2020 r., wielu specjalistów jednoznacznie wskazywało szybkość weryfikacji danych podatkowych poprzez taki system, jako zdecydowanie pozytywną cechę. Ale – zdaniem tych samych ekspertów – to jedyny plus takiego rozwiązania.
Centralna Baza Faktur – przedsiębiorcy pod lupą
Profesjonaliści na IV Kongresie Rady Podatkowej Konfederacji Lewiatan dostrzegli – oprócz jednej pozytywnej cechy – sporo potencjalnych zagrożeń związanych z implementacją Centralnego Rejestru Faktur. Ich zdaniem, stały monitoring danych dotyczących faktur przez organy podatkowe niesie ze sobą niełatwe do spełnienia wymogi techniczne oraz może być przyczyną m. in. wycieku danych. Oto co konkretnie budzi obawy ekspertów:
- Wdrożenie i utrzymanie Centralnej Bazy Faktur to ogromne koszty;
- Prawidłowe funkcjonowanie systemu opiera się na jego powszechności – czyli niejako wymusza stosowanie fakturowania cyfrowego;
- Zapewnienie bezpieczeństwa wrażliwych danych to priorytet oraz – dodatkowe koszty;
- Dostęp do wszystkich danych stwarza pole do nadużyć – jak nadzorować organy nadzorujące przedsiębiorców w tym obszarze i kontrolować dostęp do danych wykraczających poza informacje niezbędne do ustalenia zobowiązań podatkowych?;
- Kwestie: ochrony danych osobowych (RODO), ochrony danych poufnych handlowych, zachowania tajemnicy skarbowej;
- Stworzenie projektu uwzględniającego automatyzację procesów (jest ich dość dużo) w świetle złożoności innych procesów: fakturowania, sprzedaży, innych transakcji;
Centralna Baza Faktur ma za zadanie uprościć weryfikację danych podatkowych dla organów podatkowych, ale może skomplikować wewnętrzne procesy przedsiębiorstw – obowiązek wysyłania faktur elektronicznych to jedno, a mnogość przepisów podatkowych – to drugie.
Centralny Rejestr Faktur – uproszczenie czy komplikacja?
Obecnie przepisy – zwłaszcza w kwestii podatku VAT – w Polsce są dość skomplikowane. Chociażby w kwestii VAT – prawo nakłada ograniczenia na przedsiębiorców, m. in.:
- Sprzedaż (art. 19a ustawy o VAT): wykazanie odbywa się w innym okresie niż wystawienie faktury;
- Zakup: aby odliczyć VAT, trzeba spełnić odpowiednie wymogi (np. faktura musi najpierw być wewnętrznie zaksięgowana);
- Są przypadki szczególne oraz wyjątki (art. 89b ustawy o VAT);
- Obciążenie odwrotne: m. in. import, import usług, itd.
Te – oraz szereg innych przypadków – generuje kolejne pytania. Większość z nich można zastąpić jednym: czy system Centralnego Rejestru Faktur będzie odpowiednio elastyczny dla podatników? Na to pytanie nie znamy jeszcze odpowiedzi.
Centralna Baza Faktur – jak to działa za granicą?
Wiele krajów ma już wdrożony taki system – oczywiście są między nimi różnice. Warto wspomnieć o rozwiązaniu, które funkcjonuje w Portugalii. Według ekspertów, model portugalski jest oceniany jako pozytywny. Władze Portugalii odnotowują zwiększenie wpływów oraz niższy poziom szacowanych nadużyć. Krótka charakterystyka modelu portugalskiego poniżej:
- Podatnicy mają obowiązek ewidencjonowania każdego dokumentu, który wystawią (w czasie rzeczywistym lub – w pewnych przypadkach – do 12-go dnia każdego miesiąca);
- Podatnicy wykonują te obowiązkowe czynności poprzez dedykowany portal internetowy;
- Podatnicy mają możliwość skorzystania z loterii i uzyskania odliczenia części podatku VAT w rozliczeniu PIT (do kwoty 250 EUR).
Władze portugalskie podkreślają, że sukces tego rozwiązania w głównej mierze opierał się na ścisłej i efektywnej komunikacji ze wszystkimi zaangażowanymi w projekt stronami. Jak widać – komunikacja to kluczowy czynnik wypracowania dobrego rozwiązania. Jeśli chodzi o Polskę – przewidywany termin wdrożenia Centralnego Rejestru Faktur to połowa 2021 roku. Będziemy śledzić tę kwestię i aktualizować informacje.